Centrum Zdrowia Psychicznego 

SENS-MED Kosiak sp. j.

Rejestracja telefoniczna: +48 723 727 072

Rejestracja on-line: kontakt@sens-med.pl

REJESTRACJA 

Wiele rodzin, które stają przed problemem ubezwłasnowolnienia swojego bliskiego ma ogromne dylematy. Żyją w przekonaniu, że robią coś złego, że ubezwłasnowolnienie krzywdzi, mają z tego powodu ogromne wyrzuty sumienia. Nie chcą rozpoczynać tej procedury ale okoliczności ich do tego zmuszają. 

Jednak warto pamiętać, że ubezwłasnowolnienie ma z zasady służyć dobru i chronić osobę, która nie jest zdolna do podejmowania czynności prawnych. Aby jej prawa były szanowane i przestrzegane odbywa się to w postepowaniu przed Sądem Okręgowym.

Ubezwłasnowolnienie to instytucja prawa cywilnego, która wpływa na zdolność do czynności prawnych danej osoby. Kodeks cywilny wyróżnia ubezwłasnowolnienie całkowite oraz częściowe.

Całkowicie może być ubezwłasnowolniona osoba która ukończyła 13 lat i z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych - w szczególności pijaństwa lub narkomanii - nie jest ona w stanie kierować swoim postępowaniem. Dla osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie ustanawia się opiekę (opiekuna prawnego), chyba że pozostaje ona jeszcze pod władzą rodzicielską.

Ubezwłasnowolnienie częściowe osoby dotyczy osoby, co do której nie jest uzasadnione zastosowanie ubezwłasnowolnienia całkowitego lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę (kuratora).

Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie, lub taka która nie ukończyła 13 lat nie ma zdolności do czynności prawnych. Oznacza to, że czynność prawna dokonana przez taką osobę jest nieważna. Wyjątek stanowią umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego (np. zakup chleba). W takim przypadku taka umowa staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnej.  

Osoby ubezwłasnowolnione częściowo i małoletni którzy ukończyli lat 13 mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządzania swoim prawem potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego. W tym przypadku będzie to kurator. Osoby ubezwłasnowolnione częściowo mogą bez zgody kuratora zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego.

Opiekunem prawnym ubezwłasnowolnionego całkowicie powinien być ustanowiony przede wszystkim jego małżonek lub przy braku małżonka, jego ojciec lub matka - tak wynika z kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, chyba że dobro osoby pozostającej pod opieką stoi temu na przeszkodzie.

Osobie ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawiany jest przez sąd opiekuńczy kurator.

Jak przeprowadzić proces ubezwłasnowolnienia?

Do Sądu Okręgowego właściwego dla miejsca zamieszkania należy złożyć wniosek, w którym podaje się rodzaj ubezwłasnowolnienia i opisuje przyczyny wystąpienia o ubezwłasnowolnienie (opis choroby, funkcjonowania osoby).

Wniosek może złożyć małżonek, jej krewni w linii prostej oraz rodzeństwo, jej przedstawiciel ustawowy lub prokurator. Zgłoszenie wniosku w złej wierze lub lekkomyślnie podlega karze grzywny.

Do wniosku należy dołączyć zaświadczenie lekarza psychiatry o stanie zdrowia osoby ubezwłasnowolnionej. Respektowane bywa również zaświadczenie psychologa lub neurologa. Wniosek ten podlega opłacie sądowej.

Następnie wyznaczany jest termin sprawy sądowej, na której sędzia próbuje nawiązać kontakt z osobą ubezwłasnowolnianą, stąd jest konieczność aby była obecna na sprawie. Sprawa może się odbyć w sądzie, w miejscu zamieszkania uczestnika lub za pomocą systemów teleinformatycznych. Sąd wstępnie ocenia zasadność tej procedury.

W czasie tej sprawy obecny jest biegły psychiatra i biegły psycholog, który wydaje wstępną ustną opinię. Sąd postanawia o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłych,  a wnioskodawca jest zobowiązany do uiszczenia zaliczki na poczet tej opinii.

Następnie biegli przeprowadzają badanie osoby, której dotyczy ubezwłasnowolnienie i wydają pisemną opinię którą składają do sądu.  Sąd przedstawia opinie zainteresowanym stronom - to jest wnioskodawcy, osobie ubezwłasnowolnionej oraz prokuratorowi, który bierze udział w postępowaniu.

Jeżeli żadna ze stron nie ma uwag dotyczących opinii odbywa się kolejne posiedzenie, na którym mogą być przesłuchiwani świadkowie ale też najczęściej zapada decyzja dotycząca ubezwłasnowolnienia. Obecność osoby ubezwłasnowolnionej na tej sprawie zależna jest od opinii biegłych, którzy określają czy jest ona zdolna do uczestnictwa w rozprawie.  

Kolejno sprawa jest przekazywana do sądu rodzinnego właściwego dla miejsca zamieszkania osoby ubezwłasnowolnionej i zapada tam postanowienie wyznaczające konkretną osobę opiekuna prawnego bądź kuratora.